Het gebruik van mengvoer of co-producten met een lage CO2-voetafdruk zorgt voor een lagere CO2-voetafdruk voor melk en vlees. In het algemeen hebben co-producten een gunstig effect.

De juiste diervoeding zorgt voor een lagere CO²-voetafdruk

Om de gevolgen van klimaatverandering en een verdere opwarming van de aarde tegen te gaan moet de uitstoot van broeikasgassen naar beneden. In Nederland moet de uitstoot van broeikasgassen (CO2, methaan en helium) in 2030 met 49% en in 2050 met 95% zijn verlaagd ten opzichte van 1990. “Ook Nederlandse inkopers van agrarische producten dringen hierop aan omdat zij zichzelf dan kunnen onderscheiden met producten met een lagere CO2-voetafdruk,” aldus Frank Waijers, directeur van Duynie Feed Nederland.
“De CO2-voetafdruk van een product is inmiddels onderdeel aan het worden van de ‘license to produce’, en dus ook een argument voor inkopers om bepaalde producten al dan niet af te nemen. Inkopers willen van veehouders transparantie over de CO2-voetafdruk van hun melk en vlees. Dan kunnen ze laten zien dat de geleverde producten een lagere milieu-impact hebben.” Waijers verwacht dat in de toekomst producten die op milieuvriendelijke wijze zijn geproduceerd hogere prijzen zullen opleveren. Voor een aantal producten zoals melk vertaalt het verbeteren van bijvoorbeeld de CO2-voetafdruk zich nu al in hogere prijzen.

Om veehouders te helpen de CO2-voetafdruk van hun melk en vlees te verlagen is Duynie Feed al haar co-producten aan het analyseren op hun milieu-impact. “We zijn begonnen met veelgebruikte co-producten zoals perspulp, bierbostel, aardappelsnippers, aardappelschillen en voorgebakken frites. In de toekomst zullen misschien nog andere co-producten volgen,” aldus Waijers.
Het onderzoek is verricht door Blonk Consultants, een adviesbureau op het gebied van milieu, duurzaamheid, voeding en gezondheid. De milieu-impact wordt gemeten aan de hand van een levenscyclusanalyse (LCA). De LCA’s worden berekend met behulp van de internationaal erkende rekenregels zoals vastgelegd in de PEFCR (Product Environmental Footprint Category Rules) en de databanken van het GFLI (Global Feed LCA Institute). Met deze methode kan het effect van een product op het milieu worden berekend, rekening houdend met het grondgebruik, de eutrofiëring, de uitputting van het grondwater, fijnstof, verzuring en klimaatverandering.

Analyse van producten

“De CO2-voetafdruk een agrarisch product is het totaal van de uitstoot van broeikasgassen, uitgedrukt in CO2-equivalenten. Uit het onderzoek van Duynie Feed blijkt dat de onderzochte co-producten een lagere CO2-voetafdruk hebben dan veevoer met een vergelijkbare voedingswaarde. “Co-producten hebben vaak een lagere CO2-voetafdruk dan krachtvoer omdat de CO2-uitstoot die gepaard gaat met de teelt en verwerking van de gewassen niet wordt meegerekend in de berekening van de voetafdruk, terwijl die wel wordt meegerekend bij de teelt van gewassen als grondstof voor veevoer,” aldus Waijers.
Een co-product is het gevolg van de productie van dranken, voedingsmiddelen of biobrandstoffen. In internationale rekenregels wordt de CO2-uitstoot van de teelt en verwerking van gewassen toegerekend aan het hoofdproduct. Bij aardappelsnippers is dat hoofdproduct bijvoorbeeld frites. “Bierbostel vormt een uitzondering: 1% van de CO2-equivalenten van de uitstoot die wordt veroorzaakt door de teelt van de gewassen voor bier en het brouwen van bier wordt toegerekend aan de bierbostel,” aldus Waijers.

De eerste melkpakken met het keurmerk ‘On the way to PlanetProof’ lagen eind 2018 bij de supermarkt in de schappen. Melkveehouders die PlanetProof-melk leveren krijgen hiervoor een hogere prijs van hun afnemers. Voor de toekenning van dit keurmerk wordt de CO2-voetafdruk van een liter melk met behulp van de ‘KringloopWijzer’ (KLW) berekend. “De melkveehouderij loopt voorop als het gaat om het belonen van een lagere voetafdruk. Met de KLW wordt de uitstoot van methaan, helium en CO2 op bedrijfsniveau berekend, zowel op als buiten de boerderij, dus inclusief de LCA,” aldus Michel de Haan, projectleider van Wageningen Livestock Research. “Dat maakt de CO2-voetafdruk per liter melk inzichtelijk.”
Leveranciers van diervoeding ondersteunen melkveehouders door aan te dringen op een lagere CO2-voetafdruk. “Voor onze PlanetProof-klanten stellen we voerrantsoenen samen met een lagere CO2-voetafdruk. Zo kunnen ze onder de grens van 1200 gram CO2-equivalent per kilo FPCM-melk blijven,” aldus Robert Meijer, manager Marketing en Communicatie Herkauwers bij ForFarmers. Volgens hem kunnen zowel voerproducenten als veehouders bijdragen aan een lagere uitstoot van broeikasgassen. “Om de doelstellingen van het klimaatakkoord te halen kiest ForFarmers voor de productie van mengvoeders steeds vaker voor grondstoffen met een lagere CO2-voetafdruk. Dit jaar verwachten we bij onze klanten gemiddeld al een reductie van 10% in de uitstoot van CO2 per kilo FPCM-melk te behalen ten opzichte van 2019.”

Hogere prijs voor PlanetProof-melk

Veehouders kunnen hun CO2-voetafdruk verminderen door bijvoorbeeld de voerefficiëntie en melkproductie per koe te verhogen, de ruwvoerproductie per hectare te verhogen of de kwaliteit van het ruwvoer te verbeteren. “Door gras met een lager NDF-gehalte en maïs met een hoger zetmeelgehalte te voeren kan de methaanuitstoot worden verlaagd. Een hogere melkproductie uit ruwvoer helpt ook aangezien krachtvoer een hogere CO2-voetafdruk heeft dan ruwvoer,” stelt Meijer. Daarbij geeft hij echter aan dat milieudoelstellingen soms ook haaks op elkaar staan. “Om meer eiwit uit eigen ruwvoer te halen heb je een hoger gehalte aan gras in het rantsoen nodig. Maar om de ammoniakuitstoot en de CO2-voetafdruk te verlagen is een hoger gehalte aan maïs in het rantsoen weer effectiever.”
Wat Meijer betreft is met name het gebruik van vochtrijke co-producten zeker ook een optie. “Vergeet niet dat het drogen van veevoer ook energie kost en daarmee dus ook de CO2-voetafdruk vergroot. Niet alle veehouders kunnen echter overstappen op het voeren van co-producten, omdat het niet voor alle rantsoenen geschikt is. Bovendien is de co-productenmarkt aanbodgestuurd en is het beschikbare volume beperkt.”
Volgens Duynie Feed neemt het volume aan co-producten toe omdat producenten van biobrandstoffen en verwerkers van voedingsmiddelen in Noordwest-Europa het areaal aan het uitbreiden zijn. “Dit is een groeiregio vanwege de stabiliteit, het gunstige klimaat, de vruchtbare grond en het hoge kennisniveau bij de agrariërs en ketenpartners. En wanneer er meer producten worden verwerkt betekent dat ook een toename in het aanbod van co-producten,” aldus Waijers. “Door de milieubelastingen en CO2-heffingen zal het drogen van producten afnemen waardoor het volume aan vochtrijke co-producten ook weer toeneemt.”

Praktische maatregelen

“Nederlandse diervoederbedrijven zijn al zeker tien jaar bezig met het ontwikkelen van systemen om de milieu-impact van agrarische producten te berekenen,” aldus Henk Flipsen, directeur van de Nederlandse Vereniging Diervoederindustrie (Nevedi). Nevedi heeft een lijst opgesteld met de CO2-voetafdruk van veevoedergrondstoffen en co-producten. Zo kunnen veevoeradviseurs en veehouders mengvoer en co-producten met een lagere CO2-voetafdruk kiezen waardoor de milieu-impact van melk en vlees afneemt. Maar een Nederlandse database is niet voldoende, aldus Flipsen. “De CO2-voetafdruk van alle grondstoffen voor diervoeding van waar ook ter wereld zou in één databank verzameld moeten worden op basis van geharmoniseerde, gestandaardiseerde en valide rekenregels. Dat zal de betrouwbaarheid van berekeningen om gunstige grondstoffen te schiften van meer impactvolle opties vergroten.” Het Global Feed LCA lnstitute (GFLI) dat in 2019 is opgericht werkt met een LCA-database voor diervoeders. Deze GFLI-database bevat gegevens uit heel Europa, Canada en de Verenigde Staten, en de LCA’s van 1500 diervoedergrondstoffen. De komende jaren zal dit uitgebreid worden met de LCA’s van meer dan 15.000 grondstoffen, ook uitgesplitst naar herkomst. “De GFLI-database zal internationaal de belangrijkste bron worden voor het berekenen van rantsoenen voor wat betreft hun milieu-impact,” zo denkt Flipsen.
Over het algemeen heeft veevoer met een hoog gehalte aan co-producten een lagere CO2-voetafdruk dan krachtvoer met een vergelijkbare voedingswaarde.